'U GLAVI LLEVYNA DAVISA' Divno ljubavno pismo njujorškoj folk-sceni

U dugoj, plodnoj i zapravo razmjerno ujednačenoj karijeri braće Coen postoji nekoliko linija koje se mogu jasno pratiti. Jedna od njih su i filmovi koji su posveta velikim poglavljima američke popularne kulture. Ima tu posveta klasičnom Hollywoodu, posveta hardboiled krimiću, te - u nekoliko navrata - posveta važnim poglavljima povijesti muzike. U nekim slučajevima - kao što je film 'O Brother Where are Thou?' (2000.) - čak vam se koji put čini da film i nije služio ničem drugom nego da Coeni preko filma kompiliraju CD pun muzike koju vole.

Film 'U glavi Llevyna Davisa', koji ovog tjedna kreće u hrvatska kina, spada u taj niz coenovskih ljubavnih pisama muzici. U ovom slučaju, adresat tog ljubavnog pisma je njujorška folk-scena 60-ih godina, razdoblje koje je čak i boljim hrvatskim poznavateljima glazbene americane razmjerno nepoznato, jer stoji u rupi između dviju velikih i mitologiziranih epoha američkog folka. Folk-muzika do 40-ih je bila vezana uz sindikate i ljevicu. U 50-ima ona je zbog takvog “subverzivnog” ideološkog podteksta bila uvelike očišćena iz medija i srednje struje kulture. U ranim 60-ima folk je stoga uvelike bio glazba malobrojne i gotovo familijarno isprepletene njujorške boemije. S Dylanom, Joan Baez i počecima kontrakulture 60-ih doživjet će kratki povratak prije nego što joj smrt zada upravo Dylan time što je gitaru uštekao u struju.

'Inside Llewyn Davis' događa se upravo u tom trenutku raskoraka. Ambijentiran u New York 1961. i u dobroj mjeri baziran na autobiografiji pjevača Davea Van Ronka, film pripovijeda o folk-pjevaču Llewynu Davisu kojem je upravo umro partner s kojim ima duo. Davisov solo album prodaje se slabo, menadžer ga eksploatira, nema pošteni kaput i spava po tuđim kaučima. Da to ne bude dosta, cura ( Carey Mulligan) mu je trudna, kani abortirati i poslati ga kvragu jer joj je dosta neodgovornog boema. A da i to ne bude dosta, naslovni junak izgubi mačku svojih jedinih preostalih prijatelja Gorfeina, židovskog akademskog para koji ga jedini prima da prenoći. Film tako prati sedam dana u Davisovu životu i završava prizorom koji junaku ne znači ništa, ali zato znači nama. U klubu Gaslight - meki folka - na scenu se penje neki unjkavi momčić kojem je pjevačko ime Bob Dylan.

Dramski prilično komotan i nekonvencionalan, “Llewyn Davis” uglavnom se svodi na nizanje efektnih anegdota. Film - međutim - sadrži sve ono što ljudi kod braće Coen obično vole. Vrvi prštavim dijaloškim scenama, pun je humora, a istodobno blago sjetan, bogat je oštroumnim referencama na kulturu i epohu, a niz nepovezanih anegdota Coenovi armiraju šarmantnom scenarističkom kombinatorikom u kojoj kaput, kauč ili mačka postaju nešto nalik Hitchcockovu “mcguffinu”. Tu su - naravno - i one “ozbiljne” teme koje su kod Coenovih provodna nit - od mentaliteta američke židovske srednje klase, preko straha od iracionalnog nasilja do traume neshvaćenog umjetnika. Llewyn Davis (kojeg izvrsno glumi Oscar Isaac, i usput pjeva) zapravo i jest Barton Fink s više sluha. Strahovi od neuspjeha, traume odbacivanja potpuno su im isti.

“U glavi Llewyna Davisa” vjerojatno neće biti veliko poglavlje u nekoj budućoj monografiji o Coenovima. No, to je film koji demonstrira zašto je tako mnogo nas koji ih volimo i zašto su - uz sve bolje i slabije naslove - najvažniji autori američkog filmskog mainstreama već dvadeset godina. Među inim, i zato jer su u stanju napraviti vrlo dobar film takoreći od ničega.