Nezrela Ana Karenjina u ruskome Disneylandu

Tolstojeva “Ana Karenjina” spada u one knjige koje zapadne kinematografije ekraniziraju opet i opet. Do danas postoji barem petnaestak kino i TV verzija Tolstojevog klasika kojeg se ekraniziralo od Egipta do Finske, a u glavnoj ulozi su se okušale Vivien Leigh te Greta Garbo dvaput.

Britanski režiser Joe Wright - redatelj fine adaptacije romana Iana McEwana “Okajanje” - 2010. je došao britanskim producentskim mogulima Bevanu i Fellneru s idejom da napravo novu verziju “Karenjine” u kojoj bi glavnu ulogu glumila njegova stalna glumica Kiera Knightley. Scenarij je naručen od oskarovca Toma Stopparda, iskusnog scenarista i teatarskog pisca.

Stoppard je debelu Tolstojevu knjižurinuu prekrojio u solidan, pregledan 130-stranični scenarij koji je pratio dvije osnovne fabularne linije romana, onu o preljubi Karenjine i Vronskog, te o ljubavi ruralnog reformista Levina za ljepuškastu, frivolnu aristokratkinju Kitty. “Svi bi se osjećali puno udobnije da smo napravili četrdeset i sedmu, urednu BBC adaptaciju”, rekao je Stoppard uoči premijere. No, režiser Wright to nije imao na umu. Dva mjeseca prije prve klape, odlučio je promijeniti redateljski koncept i umjesto realističke adaptacija napraviti metafilmski eksperiment. “Karenjinu” je smjestio u oljušteni neobarokni teatar, stilizirao film kroz teatarske setove i koreografiju, te gotovo potpuno izbacio eksterijere, osim u prizorima Levinove seoske idile. Dobili smo spektakl iz kojeg je istjerano sve spektakularno, koji se zbog kartonske, koreografirane stilizacije doima kao mjuzikl - bez muzike.

Koliko je taj pristup uspio? Britanskoj i u manjoj mjeri američkoj kritici se svidio, meni ne. “Ana Karenjina” je ipak melodrama, a Wrightov artificijelni pristup tom melodramskom sloju ne pomaže. Autoreferencijalno “namigivanje” gledatelja stalno distancira od sentimentalnog zapleta i umjesto da osnaži identifikaciju stvara dojam da je u filmu ono bitno - stil. A Wrightov pristup Rusiju je od konkretne zemlje konkretne epohe pretvorio u ekstrakt kulturoloških klišeja, “zemlju” koja je jednako Rusija koliko je dvorac u Disneylandu srednji vijek.

Drugi problem filma je kasting. U filmu nalazimo cijeli niz uglednih britanskih glumaca koji su u epizodnim ulogama izvrsni ( Olivia Williams kao majka Vronskog, Domhnall Gleeson kao Levin). Jude Law je sjajan Vronski, i ovaj mu je film jedan od vrhova karijere. Međutim, oboje glavnih protagonista su krivo postavljeni. Aaron Taylor-Johnson kao Vronski doima se poput komičnog operetnog kicoša, i nije vam jasno zašto bi se Karenjina zaljubila u njega osim ako nije blesača. I Karenjina je postavljena s tim u skladu. U kontrastu s dosadašnjim Karenjinama koje su bile dostojanstveno zrele, Kiera Knightley doima se kao tinejdžerica, nezrelo opijena šarmom uniformiranog lutka.