'NERAZUMAN ČOVJEK' U nedostatku inspiracije Woody Allen posegnuo za literaturom, a sad znamo i kojom

Woody Allen već desetljećima drži se pravila da godišnje snimi bar jedan film. Nije to lako napraviti, zamjećuje se da ponekad baš i nema inspiracije, pa mu je opus nevjerojatno neujednačen. Ipak, 2005. pronašao je spasonosnu formulu, kad je u “Završnom udarcu” iskoristio priču Dreiserove “Američke tragedije” (odnosno njezine kasnije ekranizacije, “Mjesta pod suncem” Georgea Stevensa), samo što ju je obukao u suvremeno ruho (što je, uostalom, napravio i Stevens), ali neobično je to što uopće nije naznačio izvor. “Jasmine French”, za koji je Cate Blanchett zasluženo nagrađena Oscarom, bila je pak adaptacija klasičnog predloška Tennesseeja Williamsa “Tramvaj zvan čežnja”, međutim, i opet nigdje spomena odakle je priča posuđena.

Profesor u krizi

I njegov lanjski film “Čarolija na mjesečini” kao da se nadahnuo nizom nepotpisanih izvora, a njegov najnoviji film “Nerazuman čovjek” bar znamo čime je inspiriran, “Strancima u vlaku” Patricije Highsmith (po kojima je Alfred Hitchcock snimio “Nepoznatog iz Nord Expressa”), samo što posudba nije tako očita.

Njegov protagonist, sveučilišni profesor filozofije u kreativnoj krizi, ne razmišlja o zamjeni ubojstava, više ga privlači ideja ubojstva bez motiva koja bi policiji otežala ili gotovo onemogućila pronalaženje počinitelja. Novìna je u tome što profesor time otkriva novi smisao života, rješava se impotencije i postaje tip pun energije. Kao da se poigrava s gledateljem, Allen ubacuje i scenu u lunaparku, koju ima i Hitchcock u svojoj verziji predloška Highsmith, a da sve bude kompliciranije, potkrada i samoga sebe pa je film u samom finalu svojevrsni antipod “Završnog udarca”.

Puna terasa dvorca Eltz

Kako to sve funkcionira? Tako-tako, ipak puno slabije nego “Jasmine French” i spomenuti “Završni udarac”, ponajprije, Joaquin Phoenix glumac je koji se teško uklapa u Allenov lepršavi stil, njemu puno više odgovaraju tvrde drame P. T. Andersona i Jamesa Graya, no srećom tu je razigrana Emma Stone koja se lako nosi s autorovim dijalozima, a pravo otkriće je kultna glumica Parker Posey u ulozi povremene profesorove ljubavnice. Savjet Allenovim poklonicima: svakako gledati, ali ne očekivati previše.

“Nerazuman čovjek” prikazan je u pratećem programu “Svijet” Vukovar film festivala, koji je uglavnom komercijalnog karaktera, pa ne čudi što je terasa u perivoju dvorca Eltz na ovom filmu bila ispunjena do posljednjeg mjesta.