GODARD VS. XAVIER DOLAN Jedan zalazi sa horizonta, a drugi se uspinje

Pobjeda turskog filma “Zimski san” Nure Bilge Ceylana na ovogodišnjem Cannesu nije iznenadila nikoga tko je pratio 67. izdanje festivala.

To, međutim, ne važi za sve nagrade koje je podijelio žiri kojim je predsjedala Jane Campion. Među njima je bilo i onih pomalo iznenađujućih, a među te svakako spadaju i one o filmovima koji su dobili posebno priznanje žirija.

Kršitelj pravila

Tu nagradu - svojevrsnu “utješnu palmu” - podijelila su dvojica autora. Prvi od njih je najstariji, drugi najmlađi filmaš canneskog programa. Prvi od njih zaslužni je veteran koji je u Cannesu nastupio prvi put 1961., drugi 25-godišnjak koji je u kasnoj tinejdžerskoj dobi bljesnuo kao vunderkind svjetskog filma. Prvu od njih režiser je rigoroznog intelekta, drugi neuvijeni, sentimentalni melodramatičar. Prvi od njih nagradu je dobio za film koji je jadna sjena nekoć velikog autora, drugi za film koji mu je najbolji u kratkoj karijeri. Jury Prize Cannesa podijelili su prošlost i budućnost filma: Jean-Luc Godard i Xavier Dolan.

Klasik novog vala i najutjecajniji modernist 60-ih, Jean-Luc Godard već desetljećima plodno stvara neobične, zakučaste filmove nad kojima se i kritika i publika uglavnom snebivaju. Malom videokamerom Godard snima često srednjometražne hermetične filmske eseje, često inspirirane člankom u novinama ili političkim događajem. Takav je film i “Adieu langage” (Zbogom govoru), za koji je u Cannesu dobio nagradu, ujedno i film u kojem se Godard prvi put oprobao u 3D-u. Kako je stari Švicarac bio i ostao sustavan kršitelj svakog pravila, tako i u 3D on koristi duple ekspozicije i pretapanja, krši komforne običaje 3D snimanja, što za posljedicu kod publike ima sasvim solidnu glavobolju.

Kad je o Dolanu riječ, njegov canneski laureat “Mommy” svojevrsni je inverzni nastavak njegova debitanskog filma “Ubio sam svoju majku” koji je snimio u svojoj 21. godini. U tom filmu - prikazanom na ZFF-u - Dolan je iz očišta bijesnog adolescenta prikazao život sa svojom dosadnom, napornom i iritantnom materom. “Mommy” je svojevrsni uzvratni revanš. To je film o iznurenoj majci (glumi je - kao i u prvom filmu - sjajna Anna Dorval) koja vodi nemogući život sa svojim sinom adolescentom koji ima poremećaj ponašanja, pa hrli iz euforije u napade bijesa i izljeve delinkvencije. “S tobom nikad nije dosadno”, govori zdvojno naslovna junakinja koja provodi život između popravilišta, psihijatrije, policije i pedagoške službe, kojoj sin spali kafeteriju ili je zaključa u ormar. Za razliku od dominantnog minimalizma 21. stoljeća, Dolan je barokno raskošan, hiperestetizirani queer režiser čije filmove karakterizira stilizirana slika, operska raskoš, puno off muzike, slow motiona te glumački stil na rubu karikature.

Krug istih glumaca

Dolan često radi s krugom istih glumica od kojih su dvije - Anne Dorval i Suzanne Clement - briljantne i u “Mommy”, pa je možda najveća nepravda canneskog žirija što nije njima, a ne Julianne Moore dao nagradu za žensku ulogu. Uz dramu o transvestitstvu “Laurence Anyways”, “Mommy” je sigurno najbolji film režisera iz Quebeca i najava da taj 25-godišnjak postaje ozbiljna filmska figura. Dok Godard zalazi za horizont uz filmove koje se nagrađuje iz kurtoazije, Dolan je canneskom nagradom žirija stekao poziciju koju će dugo držati.